“`html
تغییرات خلقی فصلی، یا همان SAD، یک اختلال روانی است که به طور معمول در فصول سرد سال خود را نشان می‌دهد و با گرم‌تر شدن هوا فروکش می‌کند. این اختلال بر احساسات، افکار و رفتار فرد تأثیرگذار است و می‌تواند زندگی روزمره را تحت الشعاع قرار دهد.
گسترش این اختلال:
- میلیون‌ها نفر در سراسر جهان هر ساله از این مشکل رنج می‌برند.
- برخی افراد فرم خفیف‌تری را تجربه می‌کنند که به عنوان “غم زمستانی” شناخته می‌شود.
نوع تابستانی SAD:
در موارد نادرتری، این اختلال در فصول گرم سال بروز می‌کند و به عنوان “افسردگی تابستانی” شناخته می‌شود.
دلایل احتمالی
علت دقیق این اختلال هنوز به طور کامل شناخته نشده است، اما متخصصان بر نقش عوامل مختلفی در ایجاد آن تاکید دارند.
- کاهش نور آفتاب: کمبود نور خورشید در فصول سرد می‌تواند بر تولید سروتونین، هورمون تنظیم کننده خلق و خو، تأثیر گذاشته و منجر به افسردگی، خستگی و افزایش وزن شود.
- گروه‌های در معرض خطر:
- معمولاً در سنین جوانی آغاز می‌شود.
- در زنان بیشتر شایع است.
- مکان زندگی: در مناطقی با نور خورشید فراوان، شیوع این اختلال کمتر است.
علائم اختلال
علائم شایع این اختلال شامل افزایش میل به خوردن کربوهیدرات‌ها و خواب بیش از حد است. سایر علائم عبارتند از:
- احساس غم و اندوه مداوم و شدید
- بی‌حوصلگی و کمبود انرژی
- مشکل در تمرکز
- خستگی مفرط و ضعف جسمانی
- افزایش اشتها به طور قابل توجه
- احساس انزوا و دوری از اجتماع
- افکار خودکشی (در موارد شدید)
- کاهش علاقه به فعالیت‌های لذت‌بخش
- پرخوری و خواب طولانی مدت
علائم خاص:
- افسردگی زمستانی: خستگی، خواب آلودگی، تغییرات اشتها و انزوا.
- افسردگی تابستانی: اضطراب، تحریک پذیری، بی‌قراری، کم خوابی، کاهش وزن و پرخاشگری.
تشخیص
مشخصه اصلی این اختلال، تغییرات خلقی و رفتاری مرتبط با تغییر فصل است. این اختلال ممکن است بخشی از یک اختلال روانی بزرگ‌تر مانند افسردگی اساسی یا اختلال دوقطبی باشد.
روش‌های تشخیص:
- معاینات فیزیکی برای رد مشکلات جسمی.
- آزمایش‌های خون برای رد بیماری‌های جسمی.
- ارزیابی دقیق افکار و احساسات فرد.
- پرسشنامه‌های تشخیصی علائم.
روش‌های درمانی
- درمان دارویی: با تجویز پزشک متخصص.
- روان درمانی: مانند درمان شناختی-رفتاری برای تغییر الگوهای فکری منفی.
- مکمل‌های ویتامین D: اگر کمبود ویتامین D وجود داشته باشد، اما شواهد قطعی برای اثربخشی آن در همه افراد وجود ندارد.
- نور درمانی: یکی از روش‌های مؤثر در درمان SAD زمستانی. شامل قرار گرفتن در معرض نور با شدت بالا برای تنظیم ریتم شبانه روزی است.
عوارض جانبی نور درمانی:
- مشکلات پوستی یا چشمی.
- تحریک شیدایی در افراد دوقطبی.
- احتیاط در افراد مبتلا به بیماری‌های چشمی.
پیشگیری
- نور طبیعی: گذراندن زمان در فضای باز.
- نور درمانی به موقع: از اوایل پاییز.
- رژیم غذایی سالم: شامل میوه‌ها، سبزیجات، و پروتئین‌های کم چرب.
- ورزش منظم: حداقل ۳۰ دقیقه در روز.
- ارتباطات اجتماعی: برقراری ارتباط با دیگران.
زندگی با اختلال
- از کمک متخصصان استفاده کنید.
- الگوی خواب خود را تنظیم کنید.
- محیط خود را روشن نگه دارید.
- از مصرف الکل و مواد مخدر خودداری کنید.
- در زمان‌های بحرانی از تصمیم‌گیری‌های مهم اجتناب کنید.
- به یاد داشته باشید که بهبود نیازمند زمان است.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر هر ساله در زمان مشخصی احساس افسردگی، خستگی یا تحریک‌پذیری می‌کنید، با پزشک خود مشورت کنید.
نتیجه گیری
اختلال عاطفی فصلی، یک اختلال قابل درمان است که با روش‌هایی مانند نوردرمانی، دارو، روان درمانی و اصلاح سبک زندگی قابل کنترل است.
“`