معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اراک، از شیوع ۲۵ درصدی بیماری فشار خون بالا در مناطق تحت پوشش این دانشگاه خبر داد. نکته قابل توجه این آمار، سهم بالای زنان از این بیماری است که نشان می‌دهد “قاتل خاموش” بیشتر گریبان‌گیر جامعه زنان در استان مرکزی شده است.
زنگ خطر فشار خون: آمار نگران‌کننده در استان مرکزی
جواد جواهری، معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اراک، با اشاره به اینکه بیماری فشار خون بالا به یکی از چالش‌های جدی سلامت در جوامع تبدیل شده است، اظهار داشت که بر اساس غربالگری‌های انجام شده در “سامانه سیب”، ۸۵ هزار نفر در مناطق شهری و روستایی تحت پوشش این دانشگاه، به فشار خون بالا مبتلا هستند. این آمار نگران‌کننده، حاکی از شیوع ۲۵ درصدی این بیماری در استان است.
اگرچه میزان شیوع در شهرها و مناطق مختلف متفاوت است، اما آنچه جای تأمل دارد، سهم بالای زنان در این آمار است. جواهری توضیح داد که افزایش آمار، نتیجه غربالگری‌های گسترده‌تر است و هرچه پایش و معاینات بیشتری انجام شود، افراد بیشتری شناسایی می‌شوند. این موضوع، اهمیت برنامه‌های غربالگری در تشخیص زودهنگام این بیماری را دوچندان می‌کند.
شناخت “قاتل خاموش”: علل و عوارض
فشار خون بالا یا هایپرتنشن، به حالتی گفته می‌شود که فشار خون در شریان‌ها به طور مداوم بالاتر از حد طبیعی (۱۲۰ روی ۸۰ میلی‌متر جیوه) باشد. این بیماری به دلیل بی‌علامت بودن، اغلب به عنوان “قاتل خاموش” شناخته می‌شود، زیرا بسیاری از افراد تا زمان بروز عوارض جدی، از ابتلای خود بی‌اطلاع هستند. فشار خون بالا می‌تواند به دیواره رگ‌ها آسیب برساند و خطر بیماری‌های قلبی-عروقی، سکته مغزی، نارسایی کلیه و آسیب به شبکیه چشم را به شدت افزایش دهد.
جواهری علل ابتلا به فشار خون را به دو دسته اولیه و ثانویه تقسیم کرد:
- فشار خون اولیه: ۹۰ درصد موارد به دلایل ناشناخته رخ می‌دهد و با مصرف دارو و رعایت رژیم غذایی باید با آن مقابله کرد، گرچه درمان قطعی ندارد.
- فشار خون ثانویه: به دلایلی مانند نارسایی کلیه، مشکلات غده فوق‌کلیوی یا اختلالات هورمونی ایجاد می‌شود و در صورت تشخیص زودهنگام، قابل درمان است.
معاون بهداشتی علوم پزشکی اراک هشدار داد که عدم کنترل فشار خون بالا می‌تواند عوارض خطرناکی به دنبال داشته باشد. این بیماری می‌تواند باعث گرفتگی عروق، سکته قلبی و مغزی، نارسایی کلیه و اختلالات بینایی شود. او با ابراز نگرانی اشاره کرد که بیش از نیمی از افرادی که تحت دیالیز قرار می‌گیرند، به دلیل فشار خون بالای کنترل‌نشده به این مرحله رسیده‌اند.
پیشگیری و مدیریت: راهکارهای مقابله با فشار خون بالا
جواهری برای پیشگیری و مدیریت فشار خون بالا، بر تغییر سبک زندگی تأکید کرد و توصیه کرد که آموزش‌های لازم باید از کودکی و نوجوانی ارائه شود. مهمترین اقدامات پیشگیرانه شامل:
- مصرف میوه و سبزیجات فراوان
- پرهیز از غذاهای چرب، فست‌فود و پرنمک
- کنترل استرس
- افزایش تحرک بدنی
- مبارزه با چاقی
وی افزود: از ۳۰ سالگی به بعد، غربالگری منظم برای پیشگیری ثانویه ضروری است. پس از تشخیص، ۸۰ درصد بیماران نیاز به مصرف دارو دارند و باید به طور مستمر تحت نظر پزشک و مراقبان سلامت باشند. پایش ماهانه توسط بهورزان و مراقبان سلامت برای کنترل بیماری و جلوگیری از عوارض آن توصیه می‌شود.
چشم‌انداز جهانی و نقش سبک زندگی مدرن
بر اساس آمار سازمان جهانی بهداشت، فشار خون بالا یکی از شایع‌ترین علل مرگ‌ومیر قابل پیشگیری در جهان است و بیش از ۱.۴ میلیارد نفر در سراسر جهان به آن مبتلا هستند. در ایران نیز شیوع این بیماری در مناطق شهری و روستایی رو به افزایش است. عوامل مختلفی مانند رژیم غذایی ناسالم، کم‌تحرکی، استرس و چاقی در این روند نقش دارند.
جواهری تصریح کرد: سبک زندگی مدرن، مصرف بالای غذاهای آماده و پرنمک، و کاهش فعالیت بدنی به‌ویژه در مناطق شهری، از عوامل تشدیدکننده این بیماری هستند. برنامه‌های آموزشی و غربالگری در استان مرکزی با هدف شناسایی زودهنگام و آموزش سبک زندگی سالم در حال گسترش است، اما نیاز به مشارکت بیشتر مردم و تخصیص منابع کافی برای اجرای گسترده‌تر این برنامه‌ها همچنان احساس می‌شود.
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اراک در پایان تأکید کرد: فشار خون بالا بیماری قابل کنترلی است، اما نیازمند همکاری بیماران، نظام سلامت و جامعه است. با آموزش و پیشگیری از سنین پایین و پایش منظم، می‌توان از عوارض این بیماری جلوگیری کرد و کیفیت زندگی افراد را بهبود بخشید. این یک مسئولیت مشترک است که می‌تواند آینده سلامت جامعه را متحول کند.
