در شرایطی که خشکسالی و محدودیت منابع آبی به یکی از اصلی‌ترین معضلات بخش کشاورزی ایران تبدیل شده، کشت گلخانه‌ای موز در شهرستان ساوه الگویی موفق از سازگاری هوشمند با اقلیم خشک و نیمه‌خشک کشور ارائه کرده است. این رویکرد با اتکا به فناوری‌های نوین و مدیریت بهینه منابع، امکان پرورش محصولات گرمسیری در مناطق غیراستوایی را فراهم کرده است.
فرصت طلایی در دل اقلیم خشک
با بهره‌گیری از سیستم‌های پیشرفته‌ای مانند آبیاری قطره‌ای، کنترل دما و رطوبت، گلخانه‌های ساوه توانسته‌اند محیطی شبیه به نواحی استوایی برای کشت موز ایجاد کنند. تجربه موفق راه‌اندازی یک گلخانه دو هکتاری و کاشت بیش از ۴۲۰۰ نهال موز مقاوم به سرما، مسیر جدیدی برای رونق کشاورزی در مناطق کم‌آب کشور گشوده است.
دکتر محمودرضا خلیلی، معاون فنی جهاد کشاورزی ساوه، با اشاره به مزایای این مدل، اظهار کرد: ارقام انتخاب‌شده در این گلخانه با نیاز حرارتی پایین‌تر و سازگاری با شرایط معتدل، نه‌تنها عملکرد مطلوبی دارند بلکه میزان مصرف انرژی را در مقایسه با مناطق سردسیر به حداقل رسانده‌اند.
مزایای فنی و اقتصادی کشت موز در گلخانه
کشت موز گلخانه‌ای با حفظ دمای ۱۵ تا ۲۵ درجه سانتی‌گراد و رطوبت ۶۰ تا ۸۰ درصد، علاوه‌بر حفظ کیفیت محصول، مصونیت بالایی در برابر آفات بومی دارد که از منظر کاهش مصرف سموم و هزینه‌های کنترلی، امتیازی بزرگ محسوب می‌شود. همچنین نیاز کمتر به نیروی انسانی در مقایسه با سایر محصولات گلخانه‌ای مانند سبزیجات یا گل‌های زینتی، هزینه‌های جاری را کاهش می‌دهد.
قابلیت پاجوش‌دهی نهال‌های موز، امکان تکثیر سریع و اقتصادی گیاه را فراهم کرده و دوره باردهی نسبتاً کوتاه باعث بازگشت سریع سرمایه شده است. برداشت موز به‌صورت سبز و رسیدن آن با گاز اتیلن در فضای کنترل‌شده، شرایط صادراتی مطلوبی ایجاد می‌کند.
چشم‌انداز توسعه و چالش‌های پیشرو
اگرچه تولید موز در فضای باز محدود به جنوب شرقی ایران است، گلخانه‌ها این محدودیت را برداشته‌اند. در گلخانه، معضلاتی چون باد شدید یا تغییرات ناگهانی دما کنترل‌شده‌اند و تابش نور کافی در مناطقی مانند ساوه، امکان تولیدی پایدار و پرسود را ایجاد کرده است.
البته خلیلی تأکید می‌کند که توسعه کشت گلخانه‌ای موز نیازمند سرمایه‌گذاری هدفمند، حمایت‌های دولتی و توسعه زیرساخت‌های فنی است تا بتوان آن را در سایر نقاط کشور تعمیم داد و جایگاه ایران را در تولید منطقه‌ای این محصول ارتقا بخشید.
نتیجه‌گیری؛ الگویی برای آینده کشاورزی ایران
کشت گلخانه‌ای موز در ساوه نشان می‌دهد که با تلفیق دانش فنی، سرمایه‌گذاری هوشمند و بهره‌گیری از اقلیم مناسب، می‌توان موانع اقلیمی را به فرصت‌های طلایی در کشاورزی تبدیل کرد. اگر این روند با برنامه‌ریزی دقیق، حمایت‌های سیاست‌گذارانه و مشارکت بخش خصوصی ادامه یابد، ایران می‌تواند نه‌تنها به خودکفایی در تولید موز برسد، بلکه سهمی در بازار صادرات این محصول نیز به‌دست آورد.
